Doç. Dr. Panç, "Bacak damar tıkanıklığı, karın bölgesinden bacağa giden damarların herhangi bir bölgesindeki tıkanıklıklara denmektedir. Genelde 50 yaşından sonra ortaya çıkan ve 65 yaşından sonra sıklığı belirgin olarak artan bir durumdur. Ortalama sıklığı 80 yaşında yüzde 20'lere ulaşmaktadır" dedi.
10 YILDA YÜZDE 23 ARTTI
Genellikle erkeklerde daha sık görüldüğüne dikkat çeken Doç. Dr. Panç, Sabah'a konuştu: "Bacak damar tıkanıklığı sıklığı, son 10 yılda yüzde 23 artış gösterdi. Bu durum yaşlı nüfus artışı, şeker hastalığı sıklığındaki artış ve sigara kullanımıyla ilişkilendiriliyor. Bacak damar tıkanıklığı olanlarda, kalp, damar hastalığı ve inme sıklığı da belirgin olarak daha fazla görülüyor. Bacak damar tıkanıklığını en sık meydana getiren durum ise damar sertliğidir (ateroskleroz)."
EN SIK BELİRTİ ARALIKLI TOPALLAMA
Bacak damar tıkanıklığının en sık belirtisinin yürüyünce baldırda ağrı, kramp veya dolgunluk hissedilmesi olduğunu söyleyen Doç. Dr. Panç, "Bu ağrı genelde yürüyünce gelip istirahat edince geçen aralıklı topallama şeklindeki bir ağrıdır. Damar tıkanıklığının yerine göre bacak arkası ve kalçada da ağrı hissedilebilir. Hatta bacak arkasındaki ağrılar bel fıtığı ağrısı ile karıştırılabilir. Aralıklı topallama, bacak damar tıkanıklığı olanların en az 3'te birinde görülmektedir. Bazen ciddi damar tıkanıklığında istirahat ağrıları, ayakta morarma ve yaralar da olabilmektedir" dedi.
RİSK FAKTÖRLERİ NELERDİR?
DOÇ. Dr. Panç, risk faktörlerini şöyle sıraladı: SİGARA: Bacak damar tıkanıklıkların yüzde 44'ünden tek başına sorumludur. Sigaranın bırakılmaması, tedavinin başarısını azaltmakta ve hastalığın nüks etme riskini de artırmaktadır.
DİYABET (ŞEKER HASTALIĞI): Damar tıkanıklığı riskini 2-4 kat artırmaktadır. Şeker hastalarında yaygın hastalık, uç damar tıkanıklığı, ayakta iyileşmeyen yaraların oluşma riski yüksek olup tedavi başarısı da daha düşüktür. Yine şeker hastalığı olanlarda, olmayanlara göre ampütasyon riski de 5 kat daha yüksek bulunmuştur.
TANSİYON YÜKSEKLİĞİ (HİPERTANSİYON): Tansiyon yüksekliği bacak damar tıkanıklığı olanların yarısından fazlasında bulunmaktadır.
KOLESTEROL YÜKSEKLİĞİ Bacak damar tıkanıklığının en önemli nedeni olan damar sertliği oluşumunda önemli risk faktörlerinden biridir. Kolesterol değerindeki her 40 mg/dl artış bacak damarı tıkanıklığı riskini 1,2 kat artırmaktadır.
OBEZİTE HAREKETSİZLİK NASIL TESPİT EDİLİR?
DAMAR tıkanıklığının tespitinde birtakım görüntüleme yöntemleri ve ölçümler kullanıldığına dikkat çeken Doç. Dr. Panç, bunları şöyle sıraladı:
AYAK BİLEĞİ/KOL İNDEKSİ: Ayak damarı kan basıncının el bileği kan basıncına oranıdır. Bacak damar tıkanıklıkların belirlenmesinde ilk kullandığımız testlerden biridir.
ULTRASON: Bacak atardamar ultrasonu, ilaç kullanılmaması ve kolay ulaşılabilir olması nedeniyle ilk tercih edilen görüntüleme yöntemidir.
BILGISAYARLI TOMOGRAFI: Bacak atardamarlarını göstermede oldukça başarılıdır. Ancak aşırı kireçli damarlarda başarısı düşmektedir.
ANJIOGRAFI: Damar tıkanıklığını göstermede altın standart yöntem olup, hem tanısal hem de tedavi amacı ile kullanılmaktadır.
STENT VEYA BALON UYGULANIR: Hastalığın tedavisi hakkında bilgi veren Doç. Dr. Panç, şunları söyledi: "Tedaviyi sigaranın bırakılması, kilo verilmesi, yaşam tarzı değişiklikleri, ilaç tedavisi ve girişimsel yöntemler oluşturmaktadır. Sigara kullanımı hem hastalığı kötü yönde etkilemekte hem de uygulanacak tedavilerin başarısını azaltmaktadır. Akdeniz tipi diyet, sebze ve meyve ağırlıklı beslenme önerilmektedir.
Egzersiz programı kişiye yönelik olmalıdır. Doktorun önereceği ilaçlara başlanmalıdır. Ayrıca şeker kontrolü ve tansiyon düzenlenmesi de çok önemlidir. Risk faktörleri düzenlendikten sonra hastanın bacak damar tıkanıklığının durumuna göre bacak damarına anjiyografi ile görüntüleme yapılabilir ve gerekirse balon, stent veya anjiyografik girişim uygulanır. Bu girişime uygun olmayan hastalarda cerrahi yöntemle damarların açılması sağlanır."