Doğal gaz hub’ı, genel olarak, doğal gazın üretim ve üretim sonrası taşınması, borularla aktarılmayacaksa sıvılaştırılması, satılması gibi süreçleri sırasında devreye giren bir dağıtım merkezidir ve bir nevi borsa işlevi görmektedir.
Dogal Gaz Borsası; Piyasa katılımcılarının etkin bir şekilde buluşması ve ticaret yapması için standartlaştırılmış sözleşmelerin bulunduğu organize edilmiş bir ticaret yeridir.
Doğalgaz fiyatları, ya kaynak ülke ve alıcı ülke arasındaki ikili anlaşmalarla belirlenir ya da spot piyasa dediğimiz, fiyatın birçok değişkene bağlı olarak belirlendiği bir piyasada. Ülkeler, doğalgaz ihtiyaçlarını iki yöntemle de karşılarlar. İşlevini yerine getirebilen bir hub’da yeterli sayıda alıcı ile satıcı söz konusudur ve güvenilir bir ortamda doğalgaz alınıp satılır. Doğal gaz alıcıları ve satıcılarının uzun vadeli sürdürülebilir ve kârlı bir ticari faaliyet sürdürebilmesi için adil bir fiyat seviyesi bulmaları çok önemlidir ve hub’ların bu avantajı sağlaması beklenir. İyi işleyen bir hub’da üreticilerin ve tüketicilerin yanı sıra teknoloji ve servis şirketleri dâhil doğalgaz ile ilgili diğer yatırımcılar, enerji finans sektörünün tüm unsurları da bir araya gelir.
Doğal gaz ticaretinde hub’lar, boru hattı altyapılarının bağlı olduğu fiziksel bir hub olabilir. Böyle bir hub, fiyatın belirlendiği yer olmanın yanı sıra, gaz şebekelerinin birbirine bağlı bulunduğu büyük bir gaz depolama merkezidir. Doğalgaz burada fiziki olarak da alıcı ve satıcı arasında el değiştirir.
Bir de sanal hub’lar vardır. Burada doğalgazın fiziki olarak var olması gerekmez, ticaret sanal olarak gerçekleşir. Bireysel alıcılar ve satıcılar, önceden belirlenmiş bir varış noktası olmaksızın sisteme giriş ve çıkış için farklı miktarlar rezerve edebilir, böylece fiziksel bir merkeze göre ticaretin esnekliğini ve kolaylığını artırır.
Putin’in Türkiye'nin bir doğalgaz merkezi olacağını ve Avrupa’ya gidecek gazın fiyatlarının Türkiye’de belirleneceğine dair söyledikleri çok önemlidir fakat Hala birileri Türkiye transit ülke, enerjide jeostratejik köprü, kavşak masallarına devam ediyor. Doğal gaz tedarikinde yoğun pazar rekabetinin yaşanacağı 2023 yılı ve sonrasında bölgede Türk piyasasını hedeflemeyen hiçbir boru hattı projesi “ekonomik” ve “teknik” olarak hayata geçemez.
Türkmen Gazı Avrupa'ya Alternatif Yoldan Gidecek. Türkmenistan gazının TANAP üzerinden Türkiye ve Avrupa'ya taşınması tarihi bir olay. Türkiyemizin sahip olduğu 7 doğalgaz, 2 petrol boru hattı, ikisi yüzer 4 LNG tesisi, 15 giriş noktası ve diğer avantajlarıyla, dünyanın önde gelen doğal gaz ve petrol fiziki HUB, ticaret merkezlerinden biri haline gelecek.
Dip Not: Türkiye'de doğal gaz ticaretinin vadeli kontratlarla yapılmasına imkan sağlayacak. Türkiye, Vadeli Doğal Gaz Piyasası bölgenin hukuki altyapılı vadeli doğal gaz borsası işleten ilk ülkesi oldu. Piyasa katılımcıları, vadeli piyasayla ileri tarihli ve fiziksel teslimatlı doğal gaz ticareti yapabilecek.
Aylık, çeyreklik ve yıllık ürünler için, doğal gazın gelecekteki fiyatını öngörme ve fiyat riskinden korunma imkanına kavuşacak. Bütün piyasalarda piyasa katılımcıları ileriye yönelik fiyatları bilmek isterler, kendilerini belirsizlik riskinden korumak isterler. Vadeli doğal gaz piyasalarında da piyasa oyuncuları doğal gazın ileriki aylardaki fiyatlarını tahmin edebilme şansına sahip olacaklar.
Doğal gazda "vadeli piyasa" ile yeni bir dönem başladı...
Vadeli Doğal Gaz Piyasası ile Karadeniz gazının 2023 tarihi vade alınarak ileri tarihli kontratlarla satış imkanının bulunmasıyla rekabetçi ve derinlikli bir piyasaya kavuşulacağı öngörülüyor.
Türkiye'nin, Trans Anadolu Doğal Gaz Boru Hattı, TürkAkım gibi uluslararası boru hatları ve sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) tesislerindeki kapasite artışlarıyla çeşitli arz kaynaklarından gelen doğal gazın da fiyatlandığı uluslararası bir ticaret merkezi haline gelmesi hedefleniyor.
Yerli gazın ticaretiyle Türkiye'nin doğal gazda dışa bağımlılığının ve cari açığının azaltılması amaçlanırken, rekabetçi piyasayla konut ve sanayi tüketicilerinin maliyetlerinin düşmesi bekleniyor.