Türkiye 90’lı yıllarda Orta Asya, Rusya ve Ortadoğu’dan gelen enerjinin Avrupa’ya ulaştırılmasında bir merkez ülke olmak için çalışıyordu. Ancak Erdoğan’ın iktidara gelmesinin ardından Türkiye’nin transit ülke olması tercih edilmişti. Doğalgazda merkez ülke olmak kamuoyuna yansıdığı halinde bir uzlaşmanın Türkiye’nin 25 yıllık rüyası.
Türkiye, uluslararası doğal gaz projeleriyle bölgedeki enerji arz güvenliğine katkı sağlarken, doğal gazın ticaretinin yapıldığı ve fiyatının belirlendiği bir merkez haline gelmek üzere çalışmalarını hızla sürdürüyor
Türkiye doğal gaz merkezi olma gerekliliğini sağlıyor çünkü farklı bölgelerden; İran’dan, Azerbaycan’dan, Rusya’dan gelen gazlar var. Dağıtım kapasitesi oldukça yüksek. Türkiye’de buluşan hacim önemli bir hacim. Burada kritik olan şey politik dengelerin sağlanması.
Putin’in önerisi, Rusya’nın Avrupa üzerinde enerji kozunu kullanmaya devam etmenin yollarını aradığı ve Kuzey Akım doğalgaz boru hatlarında meydana gelen hasar sonrasında gaz arzını yeniden yönlendirmeye çalıştığı döneme denk geldi.
Rusya, 24 Şubat’ta Ukrayna’yı işgal etmeden önce Avrupa’nın kullandığı doğalgazın yüzde 40’ını tedarik ediyordu. Kuzey Akım hattındaki patlamalardan önce gaz akışında kesintiler yapmaya başlayan Rusya, Batılı ülkelerin Ukrayna işgali nedeniyle uyguladığı yaptırımların teknik aksaklıklara yol açtığını iddia ediyor, ancak Avrupa hükümetleri, Rusya’yı enerjiyi jeopolitik bir silah haline getirmekle suçlayarak bu iddiayı reddediyordu.
Rusya’nın Türkiye’de doğal gaz merkezi kurma düşüncesi aslında Avrupa’ya karşı “Agresif değiliz, gazımızı vermek istiyoruz, kötü niyetli değiliz” mesajı. Şu zamana kadar gaz fiyatları çok arttığı için Rusya çok etkilenmedi yaptırımlardan ya da başka şekilde gazı satabildiği için Ama tabii önümüzdeki kış ne olacağını kestiremeyiz. Dolayısıyla onlar da bir şekilde satışa devam etmek isteyeceklerdir. Bu da Rusya açısından mantıklı bir çözüm olacak.
Türkiye’deki Gaz Merkezi Fiyatlandırmayı da Yapabilir..
Putin, "Bu merkezi Rusya ve Türkiye'nin beraber kurabileceğini" söyledi ve merkezin sadece tedarik için bir platform değil, aynı zamanda fiyatlandırma politikasında da rol oynayacağını kaydetti. Putin, "Fiyatlandırma çok önemli bir meseledir. Bugün fiyatlar aşırı yüksek. Fiyatları herhangi bir siyasi ima olmadan, kolaylıkla normal piyasa seviyesinde düzenleyebiliriz" dedi.
Putin ilk kez Rusya'nın Türkiye'de büyük bir doğalgaz merkezi oluşturabileceği, bunun için Baltık Denizi altından geçen ve geçen ay meydana gelen patlamalarla hasar gören Kuzey Akım boru hatlarında kullanılması düşünülen gazın yönünün değiştirilebileceği fikrini dile getirmişti.
Türkiye Doğalgaz Merkezi’ni Trakya’ya Kuracak: Neden Trakya?
Gazprom’un Başkanı Aleksey Miller, Türkiye ile Avrupa Birliği arasındaki sınırda bir merkez oluşturmayı düşündüklerini söyledi. Cumhurbaşkanı Erdoğan da Trakya'nın en önemli yer olarak görüldüğünü açıkladı.
Bunun 2 sebebi var. Birincisi zaten Trakya baktığınızda Türkiye’nin coğrafi olarak dışarıya açıldığı yer; Trakya, Ege ve Akdeniz. Gazın en çok buluştuğu yer Trakya. Dolayısıyla bunun Trakya’da olması mantıklı.
Onun sebebi de Yunanistan’ın Doğu Trakya’da ince ince gaz merkezi olma çabaları var ama bunlar beyhude çabalar. Dolayısıyla bu gaz merkezinin Trakya’da olacak olması da Yunanistan’a da net bir mesaj verilmiş olur.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, "Güvenlik noktasında Türkiye her türlü adımı atarken tabii ki burada da güvenlik neyi gerektiriyorsa bu güvenlik ağımızı da süratle kuruyor ve ona göre çalışmalarımızı sürdürüyoruz." dedi.
Rusya’nın ulusal enerji şirketi Gazprom’un Başkanı Aleksey Miller da, Türkiye ile Avrupa Birliği arasındaki sınırda, tüketici ülkelerin pazarlarına gaz arzı için bir fiyat göstergesi haline gelebilecek bir ticaret platformu içerecek gaz dağıtım merkezi oluşturmayı düşündüklerini açıkladı.
Rusya, Avrupa'ya yönelik gaz tedariki için geçen ayki patlamalarda hasar gören Kuzey Akım boru hatlarının dışında bir güzergâh arayışında. Putin, önceki gün Moskova Enerji Haftası etkinliğinde yaptığı konuşmada,"Kuzey Akım boru hatlarında kaybolan gazı, Baltık Denizi'nden Karadeniz'e aktarabilir ve böylece, Avrupa için en büyük gaz dağıtım merkezini Türkiye'de Trakya'da oluşturarak burayı doğal gaz arzımızın ana rotası hâline getirebiliriz" açıklamasında bulunmuştu.
Avrupa için sadece Rus gazı yetmez, Trakya'daki merkeze iki ülke daha şart.
Avrupa’nın buna orta ve uzun vadeli ihtiyacının olduğu açıktır. Böyle bir merkezi, sadece Rus gazı merkezli inşa etmek tek başına yeterli olmayacaktır. Azerbaycan ve Türkmenistan üzerinden gelen doğal gazı da bu merkezde birleştirmek ve buradan Avrupa’ya aktarmak Türkiye için stratejik bir öncelik olmalıdır. Avrupa’nın da buna ihtiyacının olduğu ve alternatif gaz rotalarını aradığı açıkça görülmektedir. Bu yönüyle bu merkezi sadece Rusya’ya entegre olarak değil, Türkiye’nin de çok boyutlu dış politikasının bir parçası olarak gerekirse tek başına, uzun vadeli ve stratejik kazanımları merkeze alarak Türkiye adına inşa edilmesi gerekmektedir.
Türkiye, ispatlanmış petrol ve doğalgaz rezervlerinin dörtte üçüne sahip üretici bölge ile Avrupa’daki tüketici pazarları arasında yer alan bir ülkedir.
Türkiye, petrol ve doğalgaz kaynaklarını üreten ülkeler ile tüketen ülkeler arasında stratejik açıdan değerli bir konuma sahiptir. Bu bakımdan Türkiye’nin üzerinde bulunduğu coğrafya, petrol ve doğalgaz kaynakları jeopolitiği yönünden oldukça kıymetlidir.
Türkiye coğrafi açıdan petrol ve doğalgaz kaynaklarının geçiş hatları üzerinde yer almakta ve bu ülkeler arasında bağlantı kurma potansiyeline sahip stratejik bir konumdadır. Ankara’nın yürüteceği başarılı bir petrol ve doğalgaz diplomasisi Türkiye’nin bu konumdan istifade etmesini sağlayarak, ülkeyi petrol ve doğalgaz ticaret üssüne dönüştürebilir.
Diğer taraftan Avrupa ülkelerinin Rus gazına olan bağımlılığı Ukrayna Krizi’nden bu yana yoğun bir şekilde tartışılmaktadır. Gazprom ve Avrupa doğalgaz üreticilerinin 2021 yılı verileri, Rusya’nın, Avrupa’nın gaz piyasasının %40 fazlasında pay sahibi olduğunu göstermektedir. Benzer durum Türkiye için de geçerlidir. Türkiye, Almanya’dan sonra Rus gazını satın alan en büyük ikinci ülkedir.
Bu konum, Hazar, Rusya ve Ortadoğu petrol ve doğalgaz kaynaklarını Türkiye üzerinden güvenli bir şekilde dünya pazarlarına ulaştırma fırsatı sunmaktadır. Zira petrol ve doğalgaz kaynakları güvenliğinin dikkatle tartışıldığı günümüzde sürdürülebilir ve istikrarlı bir petrol ve dogalgaz kaynaklarının tedariki, gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler için önemli bir hale gelmiştir. Bu gerçekten hareketle Türkiye petrol ve doğalgaz projelerine ağırlık vermeye başlamıştır. Türkiye’nin petrol ve doğalgaz projelerini hayata geçirmesi, bir taraftan ülkenin petrol ve doğalgaz ticaret merkezine dönüşmesi için zemin hazırlarken, diğer taraftan da bölgenin petrol ve doğalgaz güvenliğine katkı sağlayacaktır
